Depresja u mężczyzn

Depresja, często nazywana jedną z chorób cywilizacyjnych. Zapadają na nią miliony ludzi na całym świecie. Nieleczona jak każda poważna choroba może prowadzić do śmierci. W przypadku zaburzeń depresyjnych istnieje realne i wysokie zagrożenie śmiercią samobójczą. W Polsce ok 5 tys. osób rocznie popełnia samobójstwo, z czego aż ok 80 % skutecznych prób samobójczych stanowią osoby płci męskiej. Mimo, że można odnotować zmiany w podejściu do korzystania z pomocy psychoterapeuty czy psychiatry, to wciąż obserwuje się niechęć do szukania profesjonalnego wsparcia. Z wielu powodów dotyczy to szczególnie mężczyzn. Dzisiaj pochylimy się nad tematem depresji u mężczyzn oraz nad możliwościami poradzenia sobie z tym problemem.

Czym cechuje się męska depresja?

Można się zastanawiać, czym zaburzenie dotykające panów różni się od tego, na które uskarżają się kobiety. Powody męskiej depresji podobnie jak w depresji kobiet nie są jednoznaczne i trudno jest wskazać konkretną przyczynę. Zazwyczaj na rozwój tej choroby składa się kilka powodów i jest ona efektem długotrwałego przeciążenia trudnymi sytuacjami życiowymi takimi jak pogorszenie stanu zdrowia, zmniejszenie sprawności, przemęczenie, kryzysy związane ze sferą zawodową takie jak problemy w pracy, wypalenie zawodowe czy utrata pracy i związany z tym lęk o przyszłość rodziny, kryzys w związku, kryzys wieku średniego oraz egzystencjalny i towarzyszące mu poczucie niezrealizowania i tym podobne. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zaburzeń nastroju może być także doświadczenie przemocy w okresie dzieciństwa i inne przeżyte traumy. Nie bez znaczenia jest tu także czynnik osobowościowy i genetyczny.

Symptomy stanów depresyjnych są jednak zazwyczaj inne u obu płci. Jeżeli chodzi o objawy depresji u mężczyzn najczęściej przynajmniej w początkowym stadium przeważającą część stanowią dolegliwości somatyczne, bez możliwości ustalenia konkretnej przyczyny w obszarze stanu zdrowia. U chorujących pojawiają się bóle głowy, brzucha, kręgosłupa czy mięśni, niejednokrotnie także postępujące zmęczenie. Zdarza się także nawracające uczucie ucisku w klatce piersiowej co może sugerować choroby układu krążenia. Pacjenci zmagają się z także zaburzeniami snu takimi jak trudności z zasypianiem, płytki sen i częste przebudzanie się w środku nocy lub wczesne wybudzanie najczęściej z towarzyszącym poczuciem silnego niepokoju co uniemożliwia ponowne zaśnięcie. Zdarzają się także zaburzenia łaknienia z zauważalną utratą wagi lub wręcz przeciwnie. W znaczący sposób spada również popęd seksualny. Powyższe objawy początkowo mogą sugerować inne poważne schorzenia więc zazwyczaj cierpiący na nie mężczyzna trafia na badania, z których nic nie wynika lub wynika niewiele ponieważ diagnoza nie jest jednoznaczna. Często jest to punkt zwrotny w leczeniu pacjenta i chory słyszy od lekarza pierwszego kontaktu, że skoro jego ciało coś sygnalizuje i nie ma ku temu wyraźnej przyczyny klinicznej, to może jego emocje nie ciało potrzebują pomocy. Taka informacja usłyszana od lekarza pomaga nakłonić chorującego pana do szukania dalszej pomocy u specjalistów zdrowia psychicznego. Zdarza się jednak, że chory nadal cierpi i pomimo cierpienia zaprzecza problemowi i potrzebie konsultacji u specjalisty. Za tym pojawia się poczucie bezsilności oraz cały wachlarz dalszych objawów. Często jednocześnie pojawiają się lub przybierają na sile stany lękowe i towarzyszące im drażliwość oraz impulsywność.

U wielu mężczyzn dochodzi do rozładowywania napięcia poprzez agresję. Pojawiają się lub nasilają gwałtowne wybuchy złości. O ile kobiety chorujące na depresje najczęściej stają się wyciszone, przygnębione i zrezygnowane, o tyle u przedstawicieli płci męskiej dominującym objawem bywa niepokój, nerwowość i gniew.

Należy wspomnieć również o uzależnieniach. Konsekwencją nie leczonych stanów depresyjnych może być nadużywanie alkoholu, marihuany, uzależnienie od internetu albo cyberseksu.

Wśród innych objawów depresji warto jednak wymienić też problemy z erekcją oraz impotencję które dodatkowo przekładają się na pogorszenie nastroju mężczyzny oraz obniżają poczucie własnej wartości. Mamy tu do czynienia z czymś w rodzaju błędnego koła, gdzie objaw wyzwala i nasila inny objaw a dzieje się to w sposób nieprzerwany. Zdarza się że chorujący aby sprawdzić się jako mężczyzna i poczuć chociaż krótkotrwałą poprawę nastroju skłania się ku ryzykownym zachowaniom seksualnym typu stosunki z przygodnymi partnerkami czy partnerami, korzystanie z płatnych usług erotycznych czy nawiązywanie znajomości internetowych o charakterze seksualnym. To zaś w efekcie przekłada się na nasilenie poczucia wstydu, winy, bezsilności i lęku przed ujawnieniem problemu.

Z powodu nieswoistych objawów ,,męskiej depresji” chory trafia do pomocy zazwyczaj na dość zaawansowanym etapie choroby. Co za tym idzie, aby uzyskać zauważalną poprawę stanu zdrowia i zmniejszyć nasilenie objawów potrzeba dłuższego czasu leczenia i odziaływań terapeutycznych. W zależności od zaawansowania choroby i objawów może się zdarzyć, że niezbędna będzie też pomoc specjalisty uzależnień. Aby chorujący poczuł się lepiej oraz aby zapobiec nawrotom stanów depresyjnych najczęściej zalecane jest połączenie farmakoterapii i psychoterapii.

W przypadku pomocy panom z problemem depresji utrudnieniem bywa zjawisko określane jako ,,toksyczna męskość’’, czyli szkodliwy wzorzec mężczyzny jako silnego samca niejako ,,programowany” już od dziecka. Chłopcy od pokoleń uczą się od swoich starszych przodków, że wrażliwość i delikatność to cechy kobiece. Niekiedy latami zaprzeczają potrzebom emocjonalnym, które w świecie kultu siły są równoznaczne z przyznaniem się do bycia słabym. Co za tym idzie, w razie przedłużających się zaburzeń nastroju nie chcą pokazywać otoczeniu pogorszenia samopoczucia. Ukrywają trudne emocje takie jak lęk, smutek czy bezsilność, zastępując je zachowaniami niebezpiecznymi, agresją czy używkami. Wielu prędzej sięgnie po butelkę, niż wyzna komuś, że cierpi. Z powodu blokad psychicznych powstałych w dzieciństwie po pomoc w depresji wciąż zgłasza się niewielki odsetek panów. Jednocześnie to wśród nich o wiele częściej dochodzi do prób samobójczych.

Jak każda inna choroba, depresja mężczyzn powinna być objęta leczeniem. Nie należy czekać, aż nastrój ulegnie poprawie sam z siebie, ponieważ nawet jeśli epizod depresyjny minie samoistnie to najczęściej powróci ze zdwojoną siłą i bez widocznej przyczyny. Wśród wykorzystywanych w psychoterapii zaburzeń depresyjnych nurtów można wymienić jako najbardziej skuteczne terapię poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną i integratywną, która czerpie z wielu nurtów psychoterapii. Warto podkreślić, że w zaawansowanych przypadkach niezbędne będzie wsparcie lekarza psychiatry. Połączenie farmakologii i psychoterapii pozwala pomóc choremu efektywnie, w możliwie najkrótszym czasie oraz zapobiec nawrotom choroby.

Autor: Izabela Busłowska – Ząbek

Psycholog, pedagog, psychoterapeuta po całościowym szkoleniu z Psychoterapii Psychodynamicznej i Systemowej, absolwentka Studium Psychoterapii Dzieci i Młodzieży oraz Studiów Specjalizacyjnych z Psychologii Klinicznej.

Literatura:

Schiraldi Glenn.R. Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2022

A. Herzyk, P. Wieczorkiewicz. Przegryw: Mężczyźni w pułapce gniewu i samotności. Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2023

S. Żyśko, K. Krajewski- Siuda. Męska depresja. Jak rozbić pancerz. Wydawnictwo Mondo Inside. Kraków 2024